Чым «дудка» Ф. Багушэвіча адрозніваецца ад «дуды» В. Дуніна-Марцінкевіча?
Вопрос пользователя
Чым «дудка» Ф. Багушэвіча адрозніваецца ад «дуды» В. Дуніна-Марцінкевіча?
Ответ эксперта
Беларускім Дударом называюць Вінцэнта Дуніна-Марцінкевіча — па назве аднаго з яго вершаваных зборнікаў («Беларускі Дудар»). Аднак «дудка» Ф. Багушэвіча значна адрозніваецца ад «дуды» В. Дуніна-Марцінкевіча. Голас «дуды», спакойна-разважлівы, памяркоўны, быў скіраваны ў бок тагачаснай шляхты: пачуйце, панове, мяне, вашага сабрата, я вам дакажу, што і мужыкі — такія ж людзі, палюбіце іх усім сэрцам, гэтых «братоў меншых». Вядома, у часы прыгоннага права такія заклікі былі своечасовымі і ўвогуле прагрэсіўнымі. У той жа час «дудка» Ф. Багушэвіча ўжо зусім іншая. Па-першае, на ёй іграе не шляхціц. Паэт наўмысна ўкладае яе ў вусны селяніна, мужыка. Па-другое, яна не іграе, а — галосіць. Хацелася б, ой як хацелася б іграць на ёй нешта вясёлае, «каб усе ў кола, // Узяўшыся ў бокі, // Ды пайшлі у скокі… // Каб аж пыл курыўся». «Грай, васола, грай, // Альбо долю дай!..» — загадвае паэт сваёй «дудцы», сваёй Музе. Але дзе тут весяліцца, калі, як ён кажа далей:
Сорак гадоў б’юся,
Ніяк не звярнуся,
Ніяк не натраплю
Вадзіцы хоць каплю,
Ды такой вадзіцы,
Ды з такой крыніцы,
Што, як хто нап’ецца,
Дык вольным стане.
І тады паэт вырашае: «Кіну ж тую дудку, // А зраблю другую». Якую? «Ад жалю, ад смутку». Каб яна плакала «над народу доляй», каб іграла «слёзным тонам // Над народу сконам». І толькі тады, калі не стане няшчасных крывавых слёз, кажа паэт, — «тагды кончу гранне». Тут аўтар выступае як паэт-рэаліст, гэта таксама розніць яго творчаць ад творчасці В.Д-М.
